Zarys działalności 

         Potrzeba ujęcia działań miejscowych społeczników w ramy organizacyjne istniała w Dębowcu już dawno. Tak jak i przed II wojną  pracy społecznej oddawali się przede wszystkim miejscowi nauczyciele oraz urzędnicy. W ich kręgu powstało około 1970r. Terenowe Koło Regionalne, funkcjonujące  w ramach struktur  działającego w Jaśle i obejmującego cały region  Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego. Koło to liczyło pierwotnie 12 członków.

         Latem 1996r. grupa dębowczan utworzyła samodzielne koło regionalne, na czele którego stanął Piotr Pierzowicz, a które stało się zalążkiem Stowarzyszenia Miłośników Dębowca. Następnego roku, w marcu, zawiązał się komitet założycielski w osobach Jadwigi Brzozowskiej, Marka Stója i Kazimiery Mroczka, który przeprowadził zebranie organizacyjne,  przygotował wymagane dla rejestracji stowarzyszenia dokumenty i  złożył jej wraz z odpowiednim wnioskiem w sądzie rejestrowym. 27 marca 1997r.  Sąd Wojewódzki w Krośnie  wpisał koło do rejestru stowarzyszeń pod nazwą Stowarzyszenie Miłośników Dębowca i Okolicy. Ta data  stała się początkiem działania stowarzyszenia w obecnym kształcie a pierwszym prezesem została Jadwiga Brzozowska.

         Stowarzyszenie w czasie rejestracji liczyło  około 30 członków, przede wszystkim mieszkańców Dębowca a także wywodzących się z grona byłych mieszkańców, żywo związanych jednak z rodzinną miejscowością. Oni zresztą wiadomość o powstaniu Stowarzyszenia przyjęli z radością i chętnie wypełnili deklaracje członkowskie. W tej grupie wymienić należy  emerytowanego lekarza weterynarii w Rzeszowie Ryszarda Ciechowskiego, jego żonę – geografa – Aleksandrę Ciechowską, wykładowcę ówczesnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, dziś Uniwersytetu Rzeszowskiego poetę dr. Stanisława Dłuskiego, Wiesławę Nuckowską – przewodnika muzealnego w Łańcucie czy Feliksa Rucińskiego, byłego dyrektora Zespołu Szkół Zawodowych w Krakowie a także ekonomistę zamieszkałego we Wrocławiu – Jana Paluchniaka.

         Z czasem w gronie członków Stowarzyszenia znalazły się  między innymi absolwentki historii sztuki i konserwatorki -  Anna i Zofia Pawłowskie, wieloletnie pracownice między innymi Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie, ks. Zbigniew Jan Czuchra MS, poeta i proboszcz dębowiecki, dr Ewa Skalna, dr Maria Szańca czy wreszcie prof. zw. dr med. Zbigniew Stanisław Pawłowski, były Kierownik Kliniki Chorób Pasożytniczych i Tropikalnych Akademii Medycznej w Poznaniu, syn wybitnego dębowczanina, światowej sławy geografa,  prof. dr phil. Stanisława Pawłowskiego, rektora Uniwersytetu Poznańskiego, jego żona Janina Grzankowska – Pawłowska oraz córka Magdalena Pawłowska a także szereg innych osób, związanych rodzinne z Dębowcem i regionem.

         W maju 1998r. wybrany został nowy Zarząd  Stowarzyszenia w składzie:

- prezes  - Krystyna Bielech,

- wiceprezes - Antoni Zwierzyński,

- sekretarz  - Barbara Stanek,

- skarbnik - Aleksandra Kozik

- członek  zarządu - Andrzej Dziedzic.

W skład Komisji Rewizyjnej weszli:  Krzysztof Michalski, Władysława Gałuszka i Tadeusz Krupa.

         Jako główne zadanie na najbliższy okres przyjęło Stowarzyszenie ścisłą współpracę z Komitetem Obchodów 650 – lecia nadania Dębowcowi Praw Miejskich i w celu przygotowania uroczystości jubileuszowych, zaplanowanych na sierpień 1999r. wspólnie postanowiono podjąć prace nad wydaniem folderu o Dębowcu, zrekonstruować pomnik Adama Mickiewicza w dębowieckim rynku, wprowadzić w Dębowcu nazwy ulic, gromadzić eksponaty  dla stworzenia izby pamięci, przeprowadzić konserwacje zabytkowego krzyża na „Szpitalce” oraz pomnika św. Floriana, wydać album o Dębowcu, zasadzić kilkanaście dębów  na pamiątkę pochodzenia nazwy miejscowości a także w związku z projektem reaktywacji Gwardii Dębowieckiej rozpocząć zbieranie funduszy na ten cel.  Te zamierzenia wiązały się ze znacznymi kosztami. Już jednak w 1998r. został opracowany i dostarczony wszystkim mieszkańcom Dębowca folder zapowiadający uroczystości jubileuszowe, młodzież szkolna uczestniczyła w zbiórce metali kolorowych, potrzebnych dla odlania popiersia wieszcza, które to zadanie zlecone zostało Pracowni Rzeźby „Forma” K. M. Badyny w Krakowie.

         W październiku 1998r. Dębowiec gościł regionalistów ziemi jasielskiej.  Spotkanie odbyło się z inicjatywy Jasielskiej Federacji Regionalnych Towarzystw Kultury oraz Stowarzyszenia Miłośników Dębowca i Okolicy. Jego myślą przewodnia było ukazanie w najogólniejszym zarysie stanu ilościowego i dotychczasowego dorobku towarzystw kulturalnych, skupionych w Jasielskiej Federacji.

Dzięki licznym wpłatom mieszkańców Dębowca i rodaków spoza Dębowca udało się zgromadzić kwotę wystarczającą na  zakup umundurowania dla  17 gwardzistów. Tworzeniem Gwardii zajął się ówczesny proboszcz i członek Stowarzyszenia ks. Zbigniew J. Czuchra. Młodzież szkolna uczestniczyła w licznych konkursach – wiedzy o Dębowcu, literackim i plastycznym. O pracach Komitetu i Stowarzyszenia społeczeństwo informowane było za pośrednictwem publikacji w „Głosie  Świętego Bartłomieja”, do którego materiały przez wiele późniejszych lat przygotowywali także członkowie SMDiO. Aktywnie też włączyli się oni we wszystkie   prace związane z jubileuszem.

         Pierwszy dzień uroczystości poświęcony był czczeniu Matki Bożej Saletyńskiej w miejscowym sanktuarium, drugi zmarłym mieszkańcom Dębowca.

      Główne uroczystości miały miejsce w sobotę 14.08.1999r.i obejmowały uroczystą sesję Rady Gminy, otwarcie  Izby Pamięci, mszę z udziałem ordynariusza rzeszowskiego ks. bpa  Kazimierza Górnego i odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza a następnego dnia, w którym uczestniczył ks. bp  Edward Białogłowski, po poświęceniu Izby Pamięci miał miejsce program patriotyczny w wykonaniu młodzieży szkolnej  oraz uroczysta msza św. dożynkowa. Całości dopełniły zawody strażackie, pokazy skoków na spadochronach oraz występy artystyczne i zabawa ogrodowa.

         Z okazji jubileuszu wybity został medal pamiątkowy, wydane pocztówki z widokami Dębowca a wreszcie staraniem Stowarzyszeniaalbum zatytułowany „Dębowiec dawniej i dziś”, zawierający archiwalne i współczesne zdjęcia Dębowca.

Jest ona licznie odwiedzana przez młodzież szkolną, odbywającą w niej lekcje historii, a także przez przyjezdnym. Gościła już około 1000 osób.

         9.10.1999r. delegacja Stowarzyszenia uczestniczyła w kolejnym spotkaniu regionalistów, tym razem organizowanym przez  Społeczno – Kulturalne  Towarzystwo Przyjaciół Trzcinicy, poświęcone wymianie doświadczeń w pracy  na rzecz rozwoju kultury i sztuki ludowej.

 Rozwijając ten wątek swojej działalności SMDiO organizowało  spotkania z ludźmi kultury, związanymi z regionem. W lutym 2000r. przy współpracy ze Szkolnym  Kołem Miłośników Dębowca zorganizowany został wieczór poezji i wspomnień o Dębowcu, w którym uczestniczył poeta ks. Zbigniew J. Czuchra a wspomnieniami dzieliła się jedna z najstarszych mieszkanek Janina Dąborowską. We współpracy z Gminną Biblioteką Publiczną zorganizowano spotkania z nauczycielem historii Jackiem Pajdą, poświecone polskiemu orłu wojskowemu  w XVIII – XX w. oraz dziejom odznaki pułkowej. Osobne spotkania związane były z osobą poety dr. Stanisława Dłuskiego. W trakcie jednego z nich miała miejsce promocja nowego  tomiku jego poezji zatytułowanego „Elegie dębowieckie”. 

Gościem Stowarzyszenia była także poetka z Lipinek Barbara Brach , Iwona Józefiak oraz fotograf, muzyk i poeta Wacław Turek z Krosna. O historii Dębowca na spotkaniach opowiadali także dr Ryszard Pankiewicz, pracownik naukowy w Bochum oraz ks. dr Piotr Jamioł MS, adiunkt na  Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, spotkanie z którym związane  było ponadto z książką jego autorstwa o bracie Bronisławie Glancu. W Stowarzyszeniu gościł prof. dr. Zbigniew St. Pawłowski z rodziną a jego ojcu prof. dr Stanisławowi Pawłowskiemu, zamordowanemu w Auschwitz,  poświecono uroczystą wieczornicę w kwietniu 2006r.

 

      Stowarzyszenie organizowało również spotkania poświecone działalności Koła Gospodyń w Dębowcu,  racjonalnemu żywieniu oraz zagospodarowaniu działki przydomowej – z udziałem pracownic Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Iwoniczu oraz pokaz nowoczesnego sprzętu kuchennego, poznawało specyfikę pracy gospodarstwa ogrodniczego „Flora in Vitro” D. i K. Dąbrowskich oraz gospodarstwa sadowniczego Juliana Buby. Nie zapominało o corocznych spotkaniach wigilijnych i noworocznych, połączonych z występami jasełkowymi młodzieży oraz dorosłych, wieczorach andrzejkowych, kultywowało dębowiecką tradycję smażenia jajecznicy w drugi dzień Zielonych Świąt, tradycyjnie już organizowanego na II Kopaninach. Zorganizowało także w 2000r. bal sylwestrowy. Corocznie organizuje spotkania z okazji Dnia Kobiet, połączone  zarówno z występami młodzieży jak i spotkaniami z interesującymi ludźmi.

       Przedstawiciele Stowarzyszenia aktywnie uczestniczyli w kolejnych spotkaniach regionalistów  w Tarnowcu oraz Nowym Żmigrodzie. Zwiedzali region organizując wycieczki do Łańcuta oraz do Muzeum Magurskiego Parku Narodowego i szlakiem cerkwi beskidzkich. Jego przedstawiciele zapraszani są do pracy w licznych konkursach wiedzy o regionie, organizowanych przez szkoły i bibliotekę. Pracowali nadto jako radni Rady Gminy w Dębowcu. Zamieszczali informacje o swojej działalności w prasie regionalnej a  przez trzy lata przygotowywali do druku kalendarz dębowiecki.

      W grudniu 2001r, doszło do zmian we władzach Stowarzyszenia. Z prac w zarządzie zrezygnował Antoni Zwierzyński a jego miejsce zajęła Barbara Dziadosz, której powierzono obowiązki zastępcy prezesa.

      W 2004r. z inicjatywy Stowarzyszenia rozpoczęto działania związane z remontem miejscowego domu ubogich, zwanego  popularnie „Szpitalką” z myślą wykorzystania go w przyszłości na siedzibę i sale ekspozycyjne  Stowarzyszenia, ponieważ wykorzystywane dotychczas na ten cel pomieszczenie w Starej Szkole przestaje mieścić zbiory. To jeden z najstarszych tego typu obiektów w regionie rzeszowskim. Przygotowana została dokumentacja projektowa, inwentaryzacja oraz kosztorys  obiektu a nadto zorganizowana została konferencja  poświęcona  historii i przyszłości obiektu. Brak funduszy pozwolił  Gminie jednak przeprowadzić w 2008r. jedynie najpilniejsze prace zabezpieczające bez nadziei na finalizację prac w najbliższym czasie.

      10 – lecie działalności Stowarzyszenia zbiegło się ze zmiana jego władz. Po 10 – letnim prezesowaniu w dniu 8.03.2008r. odeszła Krystyna Bielech, osoba niezwykle zaangażowana w prace SMDiO. Jej miejsce zajęła  Aleksandra Kozik.

Dokonane tego dnia zmiany  ukształtowały następująco władze statutowe;

Zarząd

prezes                             Aleksandra Kozik           

wiceprezes                      Jadwiga Brzozowska  

skarbnik                           Maria Koczoń                 

sekretarz                         Barbara Dziadosz         

członkowie                       Krystyna Bielech i  Andrzej Dziedzic

Komisja Rewizyjna

przewodniczący               Tadeusz Krupa

członkowie                       Krystyna Kwilosz i Wojciech Kawa

         Kolejne duże zadanie wiązało się z uczczeniem 660.rocznicy nadania Dębowcowi praw miejskich magdeburskich.

         Przygotowując się do tych obchodów i wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przyjezdnych wydana została seria 8 pocztówek  z widokami Dębowca i prezentującymi jego najcenniejsze zabytki.  We współpracy z ks. dr. Piotrem Jamiołem podjęty został trud opracowania i wydania drukiem historii Dębowca. Publikacja, licząca ponad 300 stron, zawierająca historię miejscowości od najdawniejszych czasów po dzień dzisiejszy, zaopatrzona w bogatą bibliografię i kalendarium  oraz zilustrowana setką zdjęć  ukazała się w lipcu 2009r. Jej druga część, dotycząca dziejów szkoły i parafii,   jest w opracowaniu. Jest to pierwsze tak szerokie opracowanie dziejów Dębowca. Książka dostępna jest w Stowarzyszeniu, miejscowym  kiosku Ruch, kiosku sanktuaryjnym oraz w sprzedaży wysyłkowej za wpłatą 30 zł  na konto Stowarzyszenia nr 09 8627 1024 2004 6013 3782 0001 w Banku Spółdzielczym w Bieczu Oddział w Dębowcu z dopiskiem „Historia Dębowca”.

      Także jeszcze przed rokiem jubileuszowym dzięki wsparciu wójta gminy Dębowiec Zbigniewa Staniszewskiego,  Stowarzyszeniu udało się przeprowadzić gruntowną konserwację zabytkowego orła ze sztandaru Gwardii Dębowieckiej. Prace konserwatorskie przeprowadzone zostały przez pracownię konserwatorską  Barbary Kalfas w Krakowie. Świadomość, że nie może on już wrócić na gwardyjski sztandar spowodowała zorganizowanie wspólnie z członkami Gwardii Dębowieckiej kwesty  na rzecz ufundowania nowego sztandaru. Nowy sztandar, którego projekt powstał w Stowarzyszeniu, zawierający wierną kopię „starego” orła,  wykonała w 2009r.  pracownia hafciarska w Dębicy a drzewiec pracownia w Przemyślu.

         Komitet organizacyjny obchodów rocznicowych, pod przewodnictwem wójta Gminy Dębowiec, w skład którego wchodzili także członkowie Zarządu SMDiO, zaplanował uroczystości na dwa dni – 15 i 16.08.2009r. Pierwszy dzień poświęcony miał był w całości jubileuszowi a drugi gminnym uroczystościom dożynkowym. Poprzedzający je okres Stowarzyszenie poświęciło  przygotowaniem do nich: wydaniu Historii Dębowca, uporządkowaniu zbiorów w Izbie Pamięci i przygotowaniu nowej ekspozycji, dalszemu gromadzeniu zbiorów, przygotowaniu programu artystycznemu oraz konkursom organizowanym wśród młodzieży szkolnej.

         Obchody rozpoczęła uroczysta msza święta w kościele parafialnym pod przewodnictwem miejscowego proboszcza i wicedziekana Dekanatu Dębowieckiego ks. Jana Gierlaka, w czasie której nawiązującą do historii Dębowca  homilię wygłosił ks Zbigniew J. Czuchra. Głównym momentem tej uroczystości było jednak poświęcenie nowego sztandaru Gwardii Dębowieckiej.

         W trakcie uroczystej sesji Rady Gminy okolicznościowe referaty wygłosili: dr Andrzej Laskowski, adiunkt Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, na temat architektonicznych walorów drewnianej  zabudowy oraz stylów reprezentowanych przez główne obiekty budowlane Dębowca oraz dr Ryszard Pankiewicz, pracownik naukowy Uniwersytetu w Bochum i Bilefeld, który skoncentrował się na historii niektórych rodów Dębowieckich.

Ponadto własne wiersze o Dębowcu prezentowali ks. Zbigniew J. Czuchra  oraz dr Stanisław Dłuski.

        

        

 Dwa tygodnie później, 30 sierpnia, przed „Starą Szkołą” odsłonięty został pomnik  poświęcony członkom 2 Kompanii „Dębowiec” Batalionu Obrony Narodowej Jasło, z inicjatywą budowy którego wystąpił członek SMDiO Stanisław Gierut. Przy tej okazji we  współpracy z organizatorami uroczystości Stowarzyszenie przygotowało wystawę okolicznościową.

        

         We współpracy z dyrekcją DPS i Środowiskowego Domu Samopomocy w Foluszu  na przełomie  stycznia i lutego 2010r. Stowarzyszenie zorganizowało kolejną wystawę malarstwa i rysunku,  tym razem obrazującą efekt terapii zajęciowej mieszkańców DPS i uczestników ŚDS, połączoną z występem kolędowym i pastorałkowym zespołu „Oriento”.

         Ponadto ponowiło wniosek o nadanie ulicom Dębowca nazw. Pismo w tej sprawie, nawiązujące do niezrealizowanej inicjatywy sprzed 10 lat, zawierające zasadnicze argumenty przemawiające za uporządkowaniem  tej kwestii oraz wstępne propozycje nazewnictwa, odnoszącego się do nazw historycznych oraz osób i zdarzeń ściśle związanych z Dębowcem, przedłożyło władzom samorządowym.

         Stowarzyszenie Miłośników Dębowca i Okolicy liczy obecnie 76 członków, wśród nich trzech honorowych w osobach ks. Zbigniewa J. Czuchry MS, ks. Krzysztofa Samborskiego MS i dr. Stanisława Dłuskiego. Jest zarejestrowane w KRS. Posiada tytuł Społecznego Opiekuna Zabytków.

Zebranie sprawozdawcze

         W dniu 10 marca 2012r. w Stowarzyszeniu  miało miejsce  Walne Zebranie Członków.  Jego tematem była ocena rocznej pracy Zarządu oraz Komisji Rewizyjnej, a także wytyczenie kierunków działań  na kolejny rok.  Wśród zaproszonych gości był miedzy innymi wójt  dębowiecki Zbigniew Staniszewski.  W przedstawionym sprawozdaniu za okres od 15 marca 2011r. Prezes Zarządu Aleksandra Kozik  wskazała, na czym koncentrowała się praca członków Stowarzyszenia i jakie działania były  w tym czasie podejmowane. Wśród nich był drugi etap prac remontowych na cmentarzu parafialnym, którym objęte zostały kolejne obiekty sztuki sepulkralnej; koncert muzyki klasycznej połączony z poezją – dla uczczenia 100 -  lecia pobytu księży Misjonarzy Saletynów w Dębowcu; wydanie folderu o Dębowcu; kwesta na kontynuowanie prac remontowych przy kolejnych nagrobkach; tablica informacyjna na cmentarzu parafialnym; spotkanie poświęcone losom Polaków na wschodzie. Członkowie Stowarzyszenia brali udział we wszystkich uroczystościach państwowych, organizowanych w gminie, w gminnym spotkaniu organizacji pozarządowych, w dożynkach gminnych. Uczestniczyli w wycieczce do Karpackiej Troi, w tradycyjnym smażeniu jajecznicy, z którego audycję nadawało radio Rzeszów. Ponadto zajmowali się inwentaryzacją  kapliczek i krzyży  przydrożnych na terenie parafii, dalszym gromadzeniem zbiorów na potrzeby izby muzealnej oraz ich prezentowaniem zainteresowanym a także w trakcie  spotkań w Stowarzyszeniu. W ramach spotkań z wójtem dębowieckim prezentowali stanowisko w sprawach Dębowca i Stowarzyszenia. W planie pracy Stowarzyszenia, w ramach zadań statutowych, miedzy innymi kolejny etapu prac na cmentarzu, tablica informacyjna przy kościele parafialnym oraz  działania związane z wydaniem kolejnej pozycji książkowej, dotyczącej  szeroko pojętego życia mieszkańców, ich aktywności społecznej oraz obyczajów i zwyczajów w starostwie dębowieckim. Także spotkania z ciekawymi ludźmi i dalsze popularyzowanie Dębowca i regionu.

         Zebranie przyjęło zarówno sprawozdania jak i zaprezentowany plan pracy. W dyskusji wójt Gminy Dębowiec pozytywnie ocenił działalność Stowarzyszenia a także przedstawił najbliższe zamierzenia, możliwe do realizacji w Dębowcu z uwagi na aktualną sytuację finansową.

         Miłym akcentem była część poświęcona  Dniowi Kobiet. W zaprezentowanym przez młodzież Publicznego Gimnazjum  w Dębowcu występie znalazły się najpiękniejsze polskie piosenki  oraz aforyzmy i żartobliwe teksty, poświęcone kobietom. Całość przygotowana została pod opieką Danuty Kawa i Ewy Kolasa – nauczycielek gimnazjum. Obecne na spotkaniu panie obdarowane zostały kwiatami ufundowanymi przez gospodarstwo ogrodnicze „Flora in Vitro” Doroty i Kazimierza Dąbrowskich.